ΕΣΠΑ: Αποτελεσματική και ταχεία αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων και αναζήτηση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων από την Περιφερειακή Αρχή

Απολογισμός του έργου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για το 2017

Η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη, ως προς τις ανάγκες των νησιών, υλοποίηση και αξιοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Νότιο Αιγαίο», καθώς και των λοιπών ευρωπαϊκών προγραμμάτων, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014 – 2020, ήταν ο στόχος που με αφοσίωση υπηρέτησε η Περιφερειακή αρχή, στην διάρκεια του 2017, παράλληλα με την αναζήτηση νέων χρηματοδοτικών πηγών και εργαλείων, που θα διασφαλίσουν την ομαλή μετάβαση του Νοτίου Αιγαίου στην μετά ΕΣΠΑ εποχή, σε σχέση πάντα με τις αντίστοιχες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο απολογισμός του έργου που υλοποιήθηκε από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Νοτίου Αιγαίου, φέρνει την Περιφέρεια στις πρώτες θέσεις των επιδόσεων σε ολόκληρη τη χώρα, όσον αφορά τη γρήγορη και βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων, ώστε αυτοί να έχουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για την οικονομία και την κοινωνία των νησιών, τα οποία αντιμετωπίζουν όχι μόνο τα παρελκόμενα της πολυετούς περιόδου ύφεσης, αλλά και τις ιδιαίτερες συνθήκες του πολυνησιακού χαρακτήρα της Περιφέρειας.

Οι ευρωπαϊκοί πόροι που διατίθενται στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, αξιοποιούνται μέσα από έναν σχεδιασμό που ακολουθεί την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων,  βάζει τις βάσεις για μια ανάπτυξη βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη,  αξιοποιεί τις γνώσεις και δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού, βασίζεται στα στρατηγικά πλεονεκτήματα των νησιών και παράγει χειροπιαστό αποτέλεσμα στην πραγματική οικονομία και τη ζωή των νησιωτών.

Αναλυτικά:

Για την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Νοτίου Αιγαίου,  το 2017 ήταν μια ιδιαίτερη χρονιά που περιλάμβανε :

1. Το κλείσιμο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κρήτης & Νήσων Αιγαίου 2007-2013

2. Το κλείσιμο των πράξεων που ήταν ενταγμένες στα Επιχειρησιακά Προγράμματος

Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2007-2013 και Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 2007-2013 και τη διαχείρισή τους είχε η ΕΥΔ

3. Την εφαρμογή του Επιχειρησιακού Προγράμματος Νοτίου Αιγαίου 2014-2020

4. Την εφαρμογή μέρους του Επιχειρησιακού Προγράμματος Υποδομές Μεταφορών,

Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020 που έχει εκχωρηθεί στην ΕΥΔ

5. Την  εφαρμογή μέρους του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 που επίσης έχει εκχωρηθεί στην ΕΥΔ

 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου 2014-2020

1. Αύξηση πόρων Προγράμματος

To 2017 το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου 2014-2020 ενισχύθηκε κατά 4,8 εκ. € με πόρους που κατανεμήθηκαν στο Πρόγραμμα μετά τη διαδικασία τεχνικής προσαρμογής σύμφωνα με τους Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με τους πρόσθετους αυτούς πόρους (422.624 € με συγχρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ και

4.284.230 € με συγχρηματοδότηση από το ΕΚΤ) ο προϋπολογισμός του Προγράμματος ανέρχεται πλέον στα 173 εκ. € και η κατανομή ανά Άξονα Προτεραιότητας διαμορφώθηκε ως εξής:

1. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας (22,4 εκ. €)

2. Αειφορική ανάπτυξη και διαχείριση των πόρων (34 εκ. €)

3. Βελτίωση βασικών υποδομών (41,1 εκ. €)

4. Προώθηση της κοινωνικής ένταξης - Ανάπτυξη του Ανθρώπινου Δυναμικού (47,4

εκ. €)

5. Ενίσχυση της Περιφερειακής Συνοχής (25 εκ. €)

6. Τεχνική υποστήριξη ΕΤΠΑ (2,3 εκ. €)

7. Τεχνική υποστήριξη ΕΚΤ (0,8 εκ. €)

2.  Πορεία υλοποίησης

Ο συνολικός προϋπολογισμός των δράσεων που εξειδικεύτηκαν έως το τέλος του 2017 ανέρχεται σε 198,9 εκ. €, ποσό που αντιστοιχεί στο 115% των πόρων του Προγράμματος [172,3 εκ. € για δράσεις συγχρηματοδοτούμενες από το ΕΤΠΑ (138%) και 26,6 εκ. € συγχρηματοδοτούμενες δράσεις από το ΕΚΤ (55,1%)].

Σύμφωνα με τα στοιχεία υλοποίησης του Προγράμματος έως 31.12.2017:

·     είχαν δημοσιοποιηθεί 63 προσκλήσεις για υποβολή προτάσεων προς ένταξη, συνολικής δημόσιας δαπάνης 190,9 εκ. €. Από αυτές, οι 27 εκδόθηκαν το 2017,

·     είχαν ενταχθεί 101 πράξεις με προϋπολογισμό 95,4 εκ. € (ποσοστό 55,1% του Προγράμματος). Από αυτές, οι 18 -συνολικού επιλέξιμου προϋπολογισμού δημόσιας δαπάνης 23,5 εκ. €- εντάχθηκαν μέσα στο 2017,

·     οι νομικές δεσμεύσεις των ενταγμένων πράξεων στις 31.12.2017 ανέρχονταν συνολικά σε 50,5 εκ. € (ποσοστό 29,2% του Προγράμματος). Από αυτές, οι νομικές δεσμεύσεις του 2017 ανέρχονται σε 30,1 εκ. €,

·     οι πραγματοποιηθείσες δαπάνες ανήλθαν σε 25,6 εκ. € , από τις οποίες τα 11,1 εκ. € αφορούν δαπάνες του 2017.

3. Πορεία ανά τομέα (συνολικά έως 31.12.2017)

Παιδεία

Έχουν ενταχθεί 15 έργα συνολικού προϋπολογισμού 17,2 εκ. €, από τα οποία τα 3 προϋπολογισμού 4,6 εκ. € αφορούν μικρά νησιά.

Από αυτά:

·     8 έργα  συνολικού προϋπολογισμού 12 εκ. € αφορούν σε κατασκευή ή επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων στην Α’βάθμια και προσχολική εκπαίδευση,

·     1 έργο προϋπολογισμού 792 χιλ. € για βελτίωση - αναβάθμιση στην Β’βάθμια εκπαίδευση,

·     3 έργα συνολικού προϋπολογισμού 3,2 εκ. € αφορούν στην προμήθεια εργαστηριακού εξοπλισμού και εξοπλισμού ΤΠΕ και ειδικότερα:

ü  στην προμήθεια εξοπλισμού για τα εργαστήρια του 1ου ΕΚ Ρόδου, του 2ου ΕΚ Ρόδου και του 1ου ΕΠΑΛ Καλύμνου, συνολικού προϋπολογισμού 745 χιλ. €

ü  στην προμήθεια και εγκατάσταση εξοπλισμού ψηφιακής και ρομποτικής τεχνολογίας σε 327 σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας και 108 δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των μεγάλων νησιών συνολικού προϋπολογισμού 2 εκ. €

ü  στην προμήθεια και εγκατάσταση εξοπλισμού ψηφιακής τεχνολογίας στα 104 σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των μικρών νησιών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, συνολικού προϋπολογισμού 460 χιλ. € ευρώ

·     1 έργο προϋπολογισμού 500 χιλ. € αφορά τον εξοπλισμό σύγχρονης τεχνολογίας (συστήματα αυτοματισμού, δορυφορικής επικοινωνίας, δορυφορικής ναυτιλίας κ.α.) της Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού Σύρου

·     2 έργα συνολικού προϋπολογισμού 625 χιλ. € τα οποία αφορούν την Εξειδικευμένη εκπαιδευτική υποστήριξη για την ένταξη μαθητών με αναπηρία ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (απασχόληση εξειδικευμένου προσωπικού σε σχολικές μονάδες). Τα έργα που έχουν ενταχθεί μέχρι σήμερα καλύπτουν 3 σχολικά έτη. Κάθε χρόνο ωφελούνται από το πρόγραμμα 12-13 σχολεία και αντίστοιχος αριθμός μαθητών.

Υγεία 

Έχουν ενταχθεί 6 έργα συνολικού προϋπολογισμού 11,6 εκ. €. Από αυτά:

·     1 πράξη προϋπολογισμού 6,4 εκ. € αφορά τη μελέτη και κατασκευή του νέου Νοσοκομείου Καρπάθου,

·     2 αφορούν προμήθειες ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού των νοσοκομείων Ρόδου και Σύρου

·     1 έργο προϋπολογισμού 1,7 εκ. € αφορά την προμήθεια ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού σε 3 Κέντρα Υγείας και 21 Περιφερειακά Ιατρεία μικρών νησιών καθώς και 6 ασθενοφόρων μικρού όγκου για Σέριφο, Ανάφη, Νίσυρο, Αστυπάλαια, Κάσο και Χάλκη.

·     2 έργα συνολικού προϋπολογισμού 1,2 εκ. € αφορούν την προμήθεια 20 ασθενοφόρων για τις ανάγκες του ΕΚΑΒ σε Ρόδο, Κω, Κάρπαθο, Κάλυμνο, Λέρο, Σύρο, Νάξο, Θήρα, Μύκονο, Πάρο και Τήνο.

Πρόνοια και Κοινωνικές Υπηρεσίες

Έχουν ενταχθεί 8 έργα υποδομών πρόνοιας συνολικού προϋπολογισμού 8,1 εκ. €. Από αυτά:

·     6 έργα συνολικού προϋπολογισμού 6,6 εκ. € αφορούν την κατασκευή / αποπεράτωση βρεφονηπιακών σταθμών

·     1 έργο προϋπολογισμού 931 χιλ. € αφορά τη δημιουργία Στέγης υποστηριζόμενης διαβίωσης ΑμεΑ στην Κάλυμνο και

·     1 έργο με προϋπολογισμό 586 χιλ. € τη δημιουργία Κέντρου Σίτισης και Παροχής Βασικής Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Ευπαθών Ομάδων Πληθυσμού στην Τήνο.

Έχουν επίσης ενταχθεί 34 έργα τα οποία αφορούν την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, συνολικού προϋπολογισμού  14 εκ. €. Από αυτά:

·     6 έργα αφορούν δράσεις εναρμόνισης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής (χορήγηση voucher σε δικαιούχους γονείς για τα τροφεία παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών). Τρία έργα αφορούν το γενικό πληθυσμό και τρία παιδιά ΑμεΑ. Κάθε έργο διαρκεί ένα σχολικό έτος. Από τα προγράμματα αυτά ωφελούνται πάνω από 800-850  οικογένειες κατ’ έτος. Ο προϋπολογισμός των προγραμμάτων αυτών ανέρχεται συνολικά στα 7,3 εκ. €.

·     4 έργα αφορούν στη Λειτουργία Κέντρων Συμβουλευτικής Υποστήριξης και Ξενώνων Φιλοξενίας γυναικών θυμάτων βίας. Τα Κέντρα Συμβουλευτικής λειτουργούν σε Ρόδο, Κω και Σύρο και ο Ξενώνας στη Ρόδο.  Οι δράσεις αυτές χρηματοδοτούνται για 3 χρόνια. Από τις αρχές του 2016, οπότε και ξεκίνησαν να χρηματοδοτούνται από το ΕΠ Νοτίου Αιγαίου, τα συμβουλευτικά κέντρα έχουν εξυπηρετήσει περίπου 500 ωφελούμενες ενώ ο ξενώνας έχει φιλοξενήσει 40 άτομα. Ο συνολικός προϋπολογισμός των 4 αυτών έργων ανέρχεται περίπου σε 1,25 εκ. €.

·     23 έργα αφορούν σε Δράσεις Βελτίωσης των παρεχομένων κοινωνικών υπηρεσιών, μέσω χρηματοδότησης της λειτουργίας των παρακάτω δομών για 3 χρόνια. Συγκεκριμένα:

Ø  13 Κέντρα Κοινότητας που καλύπτουν όλη την Περιφέρεια. Στα Κέντρα Κοινότητας έχουν απευθυνθεί μέχρι σήμερα, σε λιγότερο από ένα χρόνο λειτουργίας, περίπου 4.500 άτομα και ο προϋπολογισμός τους ανέρχεται σε 2,6 εκ. €.

Ø 5 Κοινωνικά Φαρμακεία και 1 Δομή Σίτισης. Η δομή σίτισης αφορά 150 ωφελούμενους, ενώ για τα κοινωνικά φαρμακεία δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή στοιχεία ωφελουμένων λόγω καθυστέρησης στην έναρξη κάποιων από αυτά. Ο προϋπολογισμός τους ανέρχεται σε 865 χιλ. €.

Ø  5 Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων. Τα 5 ΚΗΦΗ χρηματοδοτούνται με 1,6 εκ. € και αφορούν περί τους 100 ωφελούμενους.

·     1 έργο αφορά στο Κέντρο Διημέρευσης - Ημερήσιας Φροντίδας Ατόμων με Αναπηρία στη Ρόδο. Η δράση χρηματοδοτείται με 600 χιλ. € περίπου  και αφορά 20 ωφελούμενους.

Πολιτιστική και φυσική κληρονομιά

Έχουν ενταχθεί 7 έργα συνολικού προϋπολογισμού  9,4 εκ. €. Από αυτά:

·     6 έργα πολιτισμού (τα 3 σε μικρά νησιά) συνολικού προϋπολογισμού 8,8 εκ. € αφορούν:

ü  Τη δημιουργία και εκσυγχρονισμό μουσείων (Κύθνος, Τήλος Νάξος,)

ü  την αποκατάσταση, ανάδειξη και προστασία αρχαιολογικών χώρων και μνημείων (Ρόδος, Σίκινος)

·     1 έργο αφορά την προστασία και ανάδειξη του πάρκου Ροδίνι στη Ρόδο

Μεταφορές

Έχουν ενταχθεί 3 έργα συνολικού προϋπολογισμού 11 εκ. €.

·     1 αφορά την Κατασκευή οδικού δικτύου Αεροδρόμιο - Φηρά - Βουρβούλο - Οία στη Θήρα και

·     2 την προμήθεια και εγκατάσταση Συστημάτων Ασφαλείας Λιμενικών Εγκαταστάσεων στα λιμάνια της Ρόδου και της Σύρου

Περιβάλλον

Έχουν ενταχθεί 19 έργα συνολικού προϋπολογισμού 17,6 εκ. €, ως εξής:

·     15 έργα ύδρευσης με συνολικό προϋπολογισμό 12 εκ. € που αφορούν αντικατάσταση - επέκταση δικτύων και μονάδες αφαλάτωσης νερού στα νησιά Ρόδο, Θήρα, Άνδρο, Μήλο, Σύρο, Πάρο, Φολέγανδρο, Ίο Πάτμο, Κίμωλο, Ηρακλειά και Μαράθι,

·     1 πράξη εξοπλισμού του πυροσβεστικού σώματος προϋπολογισμού 2,9 εκ. € που αφορά την προμήθεια πυροσβεστικών οχημάτων και λοιπού πυροσβεστικού εξοπλισμού

·     2 έργα αντιπλημμυρικής προστασίας στη Ρόδο και στην Κω με συνολικό προϋπολογισμό 876 χιλ. €

·     1 έργο προϋπολογισμού 1,7 εκ. € για την Εγκατάσταση Επεξεργασίας και Διάθεσης Λυμάτων στην Χάλκη

Επίσης στο πλαίσιο της εκχώρησης από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020 έχουν ενταχθεί 5 έργα  δικτύων αποχέτευσης και κατασκευής εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων (στη Σύμη, τη Θήρα, την Κω, την Κέα και τη Σίφνο) με συνολικό προϋπολογισμό 36,7 εκ. €.

 4. Κάλυψη στόχων 2017

Το 2017 το Πρόγραμμα είχε να καλύψει δύο δημοσιονομικούς στόχους:

" τον στόχο της εφαρμογή του κανόνα ν+3 (κάλυψη της δέσμευσης του έτους 2014) και " τον μνημονιακό στόχο

Ο πρώτος από αυτούς, ύψους 8,4 εκ. € για το ΕΤΠΑ υπερκαλύφθηκε κατά 9,5 εκ. €, και αντίστοιχα ύψους 3,6 εκ. € για το ΕΚΤ υπερκαλύφθηκε κατά 2,7 εκ. €.

Ο δεύτερος ύψους 18,9 εκ. € καλύφθηκε σε ποσοστό 76,2%, ξεπερνώντας κατά πολύ τον αντίστοιχο μέσο όρο σε επίπεδο χώρας.

Δεδομένου ότι οι πόροι του Προγράμματος είναι πολύ περιορισμένοι (είναι το

μικρότερο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ), σε συνδυασμό με τον υψηλό βαθμό ενεργοποίησής του, το ότι υπάρχουν πολλά ώριμα έργα (ιδίως στους τομείς των υποδομών ύδρευσης, υγείας, πρόνοιας και εκπαίδευσης), αλλά και το γεγονός ότι οι εκπτώσεις των δημοσίων έργων που ήδη είναι ενταγμένα στο ΕΠ κυμαίνονται γύρω στο 50%, η Περιφέρεια πρότεινε και πέτυχε την έγκριση από το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης υπερδέσμευσης κατά 45% στον Άξονα Προτεραιότητας 2, κατά 66% στον Άξονα Προτεραιότητας 3και κατά 56% στον Άξονα Προτεραιότητας 5. Ήδη οι σχετικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων έχουν δημοσιοποιηθεί.

5. 3η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης

Στις 24.11.2017 πραγματοποιήθηκε στη Νάξο η 3η Συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος, κατά την οποία κοινή διαπίστωση όλων των μελών ήταν η σημαντική πρόοδος υλοποίησής του.

Η Επιτροπή ενέκρινε την αύξηση του προϋπολογισμού εξειδίκευσης δράσεων ύψους 30,1εκ € και την εξειδίκευση νέων δράσεων και των κριτηρίων επιλογής τους συνολικού προϋπολογισμού 18,3εκ. €.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020

Έχει εκχωρηθεί στην Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης η αρμοδιότητα διαχείρισης ποσού δημόσιας δαπάνης 27,7 εκ. € για έργα διαχείρισης και επεξεργασίας λυμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής του Επιχειρησιακού Προγράμματος Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη.

Μετά από πρόσκληση που δημοσιοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2016 εντάχθηκαν το 2017 6 πράξεις συνολικού προϋπολογισμού 36,7 εκ. €, αφού προηγήθηκε αίτημα και έγκριση πραγματοποίησης υπερδέσμευσης μεγαλύτερης του 30%.

 Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020

Μέχρι τις 31.12.2017:

• είχαν εγκριθεί δύο προγράμματα τοπικής ανάπτυξης για την Περιφέρεια Νοτίου

Αιγαίου (τα σχέδια που υπέβαλαν η Αναπτυξιακή Δωδεκανήσου ΑΑΕ ΟΤΑ και η

Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων ΑΑΕ ΟΤΑ με προϋπολογισμό δημόσιας δαπάνης 7,4 εκ. € και 6,15 εκ. € αντίστοιχα)

• η ΕΥΔ είχε εκδώσει πρόσκληση για την υποβολή προτάσεων έργων αγροτικής

οδοποιίας ύψους 1,4 εκ. €. Υποβλήθηκαν 6 προτάσεις, συνολικού προϋπολογισμού

2,2 εκ. €, οι οποίες βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης.

Πρόταση χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Ο απολογισμός  έργου της Περιφερειακής Αρχής, περιλαμβάνει επίσης την πρωτοβουλία που σχεδιάστηκε και ενεργοποιήθηκε  εντός του 2017,  σχετικά με το μέλλον των χρηματοδοτήσεων της Περιφέρειας,  σε σχέση πάντα με τις αντίστοιχες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το 2017, κατατέθηκε  στο Λουξεμβούργο, μέσω του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Νοτίου Αιγαίου, πρόταση χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Η πρόταση  βρίσκεται στο στάδιο της εξέτασης από τις υπηρεσίες του Ευρωπαϊκού προγράμματος ELENA που αποτελεί τον προπομπό των χρηματοδοτήσεων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και που αποφασίζει την επιδότηση για την ωρίμανση των μελετών των έργων που θα οδηγηθούν στη συνέχεια σε αυτή.

Το ακριβώς επόμενο στάδιο είναι η απόφαση περί ένταξης στο ELENA και στην περίπτωση θετικής αξιολόγησης, ο καθορισμός του ποσού με το οποίο θα επιδοτηθεί η Περιφέρεια για την ωρίμανση των μελετών των έργων για τα οποία αιτείται την χρηματοδότηση τους από πόρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Με την πρωτοβουλία αυτή, η Περιφερειακή Αρχή στοχεύει όχι μόνο στον προφανή στόχο της εξεύρεσης πόρων που τα νησιά έχουν ανάγκη, αλλά και στην εκπαίδευση του πολιτικού προσωπικού και των υπηρεσιακών παραγόντων της Περιφέρειας  στις συνθήκες και τους κανόνες που σήμερα φαίνονται να είναι οι επικρατέστεροι στις μελλοντικές Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις.